СОРБЦИЯЛЫҚ ЭКСПЕРИМЕНТКЕ СУТЕГІ ИЗОТОПТАРДЫҢ СІҢІРУ ПРОЦЕСІН МОДЕЛЬДЕУ

Осы мақалада біз төменде көрсетілген шарттарда зерттелетін үлгімен сутегі изотоптарының сіңірілуін сипаттауға мүмкіндік беретін модель ұсынамыз: танымал геометриялық өлшемдері бар жұқа үлгі белгілі көлемдегі камерада және осы камерадағы бастапқы сутектік изотоптық қысыммен зерттелетін температурада сутегі изотоптарымен газ фазасынан қаныққан. Құрастырылған модельді пайдалана отырып, сутегі изотоптарының үш компонентті қоспасын сіңіру бойынша эксперименталдық нәтижелерді және V4Cr4Ti ванадий қорытпасы бар сутегі изотоптарының өзара әрекеттесу параметрлерін анықтауға болады. Атап айтқанда, қорытпадағы ерігіштігі тұрақты және сутегі изотоптарының диффузия коэффициенті, сондай-ақ олардың аррениус тәуелділігінің параметрлері анықталды. Болашақта ұсынылған модель ядролық реакторлық (ЯР) қондырғыларда, термоядролық реакторларда (ТЯР) және мұнай-химия өнеркәсібінде сутекті сақтау процестерін модельдеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Осы мақалада біз төменде көрсетілген шарттарда зерттелетін үлгімен сутегі изотоптарының сіңірілуін сипаттауға мүмкіндік беретін модель ұсынамыз: танымал геометриялық өлшемдері бар жұқа үлгі белгілі көлемдегі камерада және осы камерадағы бастапқы сутектік изотоптық қысыммен зерттелетін температурада сутегі изотоптарымен газ фазасынан қаныққан. Құрастырылған модельді пайдалана отырып, сутегі изотоптарының үш компонентті қоспасын сіңіру бойынша эксперименталдық нәтижелерді және V4Cr4Ti ванадий қорытпасы бар сутегі изотоптарының өзара әрекеттесу параметрлерін анықтауға болады. Атап айтқанда, қорытпадағы ерігіштігі тұрақты және сутегі изотоптарының диффузия коэффициенті, сондай-ақ олардың аррениус тәуелділігінің параметрлері анықталды.
Болашақта ұсынылған модель ядролық реакторлық (ЯР) қондырғыларда, термоядролық реакторларда (ТЯР) және мұнай-химия өнеркәсібінде сутекті сақтау процестерін модельдеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

1. Субботин, М.Л. Обзор состояния исследований демонстрационных термоядерных реакторов в мире / М.Л. Субботин, Д.К. Курбатов, Е.А. Филимонова // Вопросы атомной науки и техники. Сер. Термоядерный синтез. – 2010. – № 3. – С. 55–74.

2. Иванова, C.B. Наводороживание циркониевых изделий в процессе изготовления и эксплуатации фактор, ограничивающий ресурс их работы в реакторах ВВЭР и РБМК / C.B. Иванова, A.K. Шиков, O.B. Бочаров // Металловедение и термическая обработка металлов. – 2003. – № 8.– С. 40–47.

3. Шмаков, А.А. Теоретическое исследование кинетики гидридного растрескивания в сплавах циркония / А.А. Шмаков, Б.А. Калин, А.Г. Иолтуховский // Металловедение и термическая обработка металлов. – 2003.– № 8. – С. 35–40.

4. Афанасьева, Е.Ю. Моделирование гидридного разрушения твэлов в водоохлаждаемых реакторах / Е.Ю. Афанасьева, И.А. Евдокимов, В.В. Лиханский, А.А. Сорокин, О.В. Хоружий // Вопросы атомной науки и техники. Сер. Материаловедение и новые материалы. – 2004. – № 2. – С. 225–233.

5. Горицкий, В.М. Диагностика металлов / В.М. Горицкий. – М.: Металлургиздат, 2004. – 412 c.

6. Арчаков, Ю.И. Водородная коррозия стали / Ю.И. Арчаков. – М.: Металлургия, 1985. – 512 с.

7. Cranck, J. The Mathematics of Diffusion / J. Cranck. – Oxford University Press, 1980. – 424 p.

8. Бекман И.Н. Математика диффузии Учебное пособие. – М.: ОнтоПринт, 2016. – 400 с.

9. Kulsartov, T. Early evaluation of hydrogen isotopes separation by V4Cr4Ti-based sorbents at low temperatures / T. Kulsartov, V. Shestakov, Ye. Chikhray, I. Kenzhina, S. Askerbekov, Yu. Gordienko, Yu. Ponkratov, Zh. Zaurbekova // Fusion Engineering and Design. – Vol. 113. – 2016. – P. 303–307.