ГЕЛИЙ АТМОСФЕРАСЫНДА АЛЬФА-БӨЛШЕКТЕРМЕН ЖӘНЕ НЕЙТРОНДАРМЕН СӘУЛЕЛЕНГЕН 12Х18Н10Т БОЛАТТАҒЫ ГЕЛИЙДІҢ ШОҒЫРЛАНУЫНА ЖҮРГІЗІЛГЕН ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЗЕРТТЕУЛЕР

Термодесорбциялық спектроскопия әдісімен 45 кэВ энергиялы альфа-бөлшектермен сәулелендірілген және гелий атмосферасында нейтрондармен сәулелендірілген 12Х18Н10Т конструкциялық болатта гелийдің жинақталуы зерттелді. Гелийдің төмен энергиялы иондарын ендіру бет құрылымының айтарлықтай деградациясына – беттің блистерингіне және қабыршақтануына алып келетіні көрсетілді. Гелий атмосферасында нейтрондармен сәулелендіру гелийлік кеуектіліктің қалыптасуына, және сәйкесінше беттің блистерингіне және қабыршақтануына алып келмейді. Гелий ортасында нейтрондармен сәулелендіру кезінде бет үстіне жақын қабаттарда гелий жинақталатыны, сонымен бірге, ендіру процесі альфа-бөлшектердің проективтік жүгіру жолынан тыс аймақта гелийдің жинақталуына алып келетіні анықталды.

1. Зеленский В.Ф., Неклюдов И.М., Черняева Т.П. Радиационные дефекты и распухание металлов. Киев: «Наукова думка», 1988, 296 с.

2. Beghini M., Benamati G., et. al. Effect of hydrogen on the ductility reduction of F82H martensitic steel after different heat treatments //J. of Nucl. Mater. – 2001. – V.288. - P. 1– 6.

3. Неклюдов И.М., Толстолуцкая Г.Д. Гелий и водород в конструкционных материалах // ВАНТ: Сер. Физика радиационных повреждений и радиационное материаловедение. – 2003. – № 3(83). – С. 3–14.

4. Калин Б.А., Чернов И.И., Калашников А.Н., Бинюкова С.Ю. Поведение гелия и особенности развития микроструктуры в модельных сплавах никеля и ванадия // ВАНТ: Сер. Физика радиационных повреждений и радиационное материаловедение. – 2000. – № 4(78). – С. 20–24.

5. Карасев В.С., Ковыршин В.Г. Термодесорбция имплантированного гелия из аустенитных сталей типа 16-15 // Атомная энергия. – 1983. – Т.55. – В.6. – С. 362–366.

6. Рыбалко В.Ф., Ружицкий В.В., Хазан С.М., Ковтун Г.П. Термодесорбция ионно-имплантированного гелия из Fe и Cr // ВАНТ: Серия Физика радиационных повреждений и радиационное материаловедение. – 1990. – № 1(52). – С. 54–58.

7. Кальченко А.С., Брык В.В., Воеводин В.Н., Лазарев Н.П. Моделирование распухания стали Х18Н10Т в имитационных и реакторных условиях // ВАНТ: Сер. Физика радиационных повреждений и радиационное материаловедение. – 2003. – № 3(83). – P. 3–14.

8. Ono K., Arakawa K., Shibasaki H., et al. Release of helium from irradiation damage in Fe-9Cr ferritic alloy // J.Nucl. Mater. – 2004, V. 329–333. - P. 933–937.

9. Чжи Зин У, Чернов И.И., Стальцов М.С., Калин Б.А., Калашников А.Н., Бинюкова С.Ю., Аунг Чжо Зо. Термодесорбция гелия из реакторных сталей. // Атомная энергия. – 2001. – Т.10. – В.1. – С. 130–137.

10. Николаева И.П., Стальцов М.С., Чернов И.И., Калин Б.А., Богачев И.А., Гесува Л.Ю., Дрожжина М.В., Беляев А.А., Тищенко А.Г. Влияние концентрации оксида иттрия на формирование гелиевой пористости в феррито-мартенситной дисперсионно-упрочненной оксидами стали // Атомная энергия. – 2018. – Т.124. – В.3. – С. 144–149.

11. Алдабергенова Т.М. Кислицин С.Б., Ганеев Г.З., Виелеба В. Влияние термических отжигов на структуру и свойства поверхности вольфрама, облученного низкоэнергетическими альфа-частицами до высоких флюенсов // Известия ВУЗов. Cер. Физика. – 2018. – Т. 61. – № 8. – С. 117–123.