29 МэВ ЭНЕРГИЯЛЫ АЛЬФА-БӨЛШЕКТЕРДІҢ ӘСЕР ЕТУІНЕН АКТИНИДТЕРДІҢ БӨЛІНУІ

Атқылаушы альфа-бөлшектердің Eα = 29 МэВ энергиясы кезінде ²³²Th (α, f), ^{233, 236, 238}U (α, f) және ²⁴⁰Pu (α, f) реакцияларында пайда болған ²³⁶U, ^{237, 240, 242}Pu, ²⁴⁴Cm құрама ядролардың бөліну жарықшақтарының массалық- энергетикалық үлестірілулері туралы эксперименттік деректер келтірілген. Барлық реакциялар үшін құрама ядролардың қозу энергиясы 21±2 МэВ құрады. Эксперименттер Алматы қаласындағы Ядролық физика институтының У-150М изохронды циклотронында орындалған. Y(m) массалық үлестірілулердің ісқимылы, негізінен, ауыр және жеңіл жарықшақтардағы пайда болатын протондар санына байланысты екені көрсетілген. Бір элементтің (^{237, 240, 242}Pu) изотоптары үшін Y(Z) жарықшақтарының зарядтық үлестірілуі іс жүзінде сәйкес келеді. Жарықшақтардың масса шығуларының іс-қимылындағы олардың (Ek(m) және σ²(m)) энергетикалықтүлестірілуінен айқындалған айырмашылықтары осы сипаттамалар бөліну процесінің әртүрлі кезеңдерінде қалыптасатындығына көрсетеді. Жарықшақтардың кинетикалық энергиясы ядроның үзілу нүктесіндегі жағдайлармен анықталады, массалық үлестірілу ядроның бөліну процесінің ерте сатыларында қалыптасады, онда болашақ жарықшақтар сонымен бірге қалың мойыншамен жалғастырылған.

1. Gönnenwien F. In the nuclear fission process // Boca Raton, USA – CRC Press. – 1991. – 287 P.

2. Moller P., Nix J.R., Swiatecki W.J. Calculated fission properties of the heaviest elements // Nucl. Phys. – 1987. – Vol. A469. – P. 1–50.

3. Moller P., Nix J.R., Swiatecki W.J. New developments in the calculation of heavy-element fission barriers // Nucl. Phys. – 1988. – Vol. A492. – P. 349–387.

4. Brosa U., Grossmann S., Muller A. Fission channels in 258Fm // Z. Phys. – 1986. – Vol. 325. – P.241–242.

5. Siegler P., Hambsch F.-J., Oberstedt S., Theobald J.P. Fission modes in the compound nucleus 238Np //Nucl. Phys. – 1995. – Vol. A594. – P. 45–56.

6. Goutte H., Berger J.-F., Gogny D. Fission collective dynamics in a microscopy framework // International Journal of Modern Physics E – 2006. – Vol. 15, No. 2. – P. 292–301.

7. Gorodisskiy D.M., Mulgin S.I., Rusanov A.Ya., Zhdanov S.V. Modal approach to the description of fragment mass yields in neutron and proton induced fission of actinides at incident particle energies from 5 to 200 MeV // Fission product yield data for the transmutation of minor actinide nuclear waste. – Vienna: IAEA. – 2008. – P. 183–209.

8. Fission Product Yield Data for the Transmutation of Minor Actinide Nuclear Waste. IAEA, Vienna STI/PUB/1286, ISBN: 92-0-115306-6. – 2008. – PP. 341.

9. Kovalchuk K. V., Mulgin S. I., Okolovich V. N., Rusanov A. Ya., Zhdanov S. V. Mass, charge and energy distributions of fragments from fission of actinide nuclei induced by the 23.7 MeV alpha-particles // Proceedings of the 2-nd Intern. Confer. Current Problems in Nuclear Physics and Atomic Energy. – 2008. – Kyiv. – P. 280–284.

10. Пан А.Н., Козулин Э.М., Иткис Ю.М., Иткис М.Г., Княжева Г.Н., Гикал К.Б., Новиков К.В., Квочкина Т.Н., Буртебаев Н.Т., Ковальчук К.В. Деление 232 Th под действием протонов низких и средних энергий // Известия РАН, сер. физ.− 2018. – Т.82, № 6. – С. 800−803.