ТӘЖІРИБЕЛІК ҮЛГІ ЖАҒДАЙЫНДА РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУДЫҢ ТҮРЛІ СИПАТЫМЕН ТОПЫРАҚТАҒЫ LACTUCA SATIVA ДАҚЫЛДАРЫНДА РАДИОНУКЛИДТЕРДІҢ ЖИНАҚТАЛУЫ

Бұл мақалада, Lactuca sativa дақылының үлгісінде өсімдік шаруашылығы өнімдеріндегі техногенді радионуклидтердің жинақталу параметрлерінің репрезентативтік мәнін алудың тәжірибелік үлгісін қолдану мүмкіндігі көрсетілді. Тәжірибе барысында радиоактивті ластану типі мен сипаты бойына ерекшеленетін Семей сынақ полигоны (ССП) телімдерінің топырағы пайдаланылды. Lactuca sativa дақылы үшін ¹³⁷Cs, ²⁴¹Am, ⁹⁰Sr және ^239+240Pu техногенді радионуклидтерінің жинақталу коэффициенттері (ЖК) алынды. Радиоактивті ластануы сипаты ССП телімдері үшін радионуклидтердің ЖК салыстырмалы талдамасы жасалды.

1. Larionova N.V., Lukashenko S. N., Kabdyrakova A. M., Kunduzbayeva A. Y., Panitskiy A.V., Ivanova A. R. Transfer of radionuclides to plants of natural ecosystems at the Semipalatinsk Test Site // Journal of Environmental Radioactivity. – 2018. – № 186. – Р. 163–170.

2. Kozhakhanov T. E., Lukashenko S. N., Larionova N. V. Accumulation of artificial radionuclides in agricultural plants in the area used for surface nuclear tests // Journal of Environmental Radioactivity. – 2014. – Vol. 137. – P. 217–226.

3. Опекунова М. Г. Биоиндикация загрязнений: учеб. пособие. – 2-е изд. – СПб.: СПб ГУ, 2016. – 182 с.

4. Биоиндикация загрязнений наземных экосистем / пер. с нем.; под. ред. Р. Шуберта. – М.: Мир, 1988. – С. 212–213.

5. Кундузбаева А. Е., Кабдыракова А. М., Лукашенко С. Н., Магашева Р. Ю. Сравнительная оценка форм нахождения радионуклидов в почвах некоторых участков территории СИП // Актуальные вопросы радиоэкологии Казахстана: сб. тр. Национального ядерного центра Республики Казахстан за 2010 г. – Павлодар: Дом печати, 2011. – Вып. 3. – С. 107–113.

6. Методы исследований в агрохимии: краткий курс лекций для аспирантов направления подготовки / сост.: Е.А. Нарушева // Сельское хозяйство. – Саратов: ФГБОУ ВПО «Саратовский ГАУ», 2014. – С. 16–23.

7. Активность радионуклидов в объемных образцах. Методика выполнения измерений на гамма-спектрометре МИ 2143-91: МИ 5.06.001.98 РК. – Алматы, 1998. – 18 с.

8. Методика определения содержания искусственных радионуклидов плутония-(239-240), стронция-90 в объектах окружающей среды (почвах, грунтах, донных отложениях и растениях). - Алматы, 2010. – 25 с.

9. Сельскохозяйственная радиоэкология / под. ред. акад. ВАСХНИЛ Р. М. Алексахина и акад. ВАСХНИЛ Н. А. Корнеева. – М.: 1991. – С. 49–66.

10. Санжарова Н. И., Сысоева А. А., Исамов Н. Н., Алексахин Р. М., Кузнецов В. К., Жигарева Т. Л. Роль химии в реабилитации сельскохозяйственных угодий, подвергшихся радиоактивному загрязнению // Российский химический журнал. – 2005. – № ХLIX. – С. 26–29.