ВВР-K РЕАКТОРЫНДА ЭКСПЕРИМЕНТТЕР ЖҮРГІЗУ КЕЗІНДЕ ЛИТИЙ БАР МАТЕРИАЛДАРДАН ГАЗ ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫН ЗЕРТТЕУ ҮШІН РЕАКТОР АМПУЛЫНЫҢ ТЕРМОФИЗИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕРІ

Бұл мақалада ВВР-K реакторында ТЯР материалдарын ұзақ мерзімді сынақтан өткізу үшін объект құру бойынша жобаны іске асыру бойынша жұмыстың кезеңдерінің бірі берілген. Атап айтқанда, ТЯР бридерлерінің әртүрлі материалдары (литий керамикасы және қорғасын-литий эвтектикасы) бар, тот баспайтын болаттан жасалған сәулелендіру ампуласының термофизикалық есептемелері туралы деректер келтірілген. Есептеулер үшін барлық элементтер бірдей осьте орналасқан 3 өлшемді осьсимметриялық модель пайдаланылды.

Жылу және масса тасымалын модельдеу үшін ампула металлындағы жылуды есептеу және ампула бетімен байланыстағы ауа ағынын есептеп, ағынның жылдамдығын және қысымын бөлуді есептеу үшін жылу алмасуды сұйық және ламинарлы ағындар субмодулдерінде біріктіретін Nonisothermal Flow модулін қолданды. Ампуланың жылыту динамикасы және температура өрістерінің бөлінуі бағаланып, сәулелену экспериментінің параметрлері турасында қорытынды жасалды.

1. Terai T., Nagai S., Takahashi Y., Yoneoka T. Mass transfer coefficient of tritium from molten lithium lead alloy (Li17Pb83) to environmentalgas under neutron irradiation // Fus. Eng. Des. – 1991. –Vol. 17. – P. 237-241.

2. Alexander V. Fedorov, Lida Magielsen. Analysis of in-pile operation and modeling of tritium transport in lead-lithium irradiation experiments Libretto 4/1, 4/2 and 5 // Fusion Engineering and Design. – 2011. – Vol. 86. – 2370–2373.

3. Suzuki, J. Yagi, M. Nagura, D. Komiyama, T. Terai. Tritium release from PbLi natural convection loop under neutron irradiation // Fusion Science and Technology, –2012, 62:1, –Р. 295-299, DOI: 10.13182/FST12-A14150.

4. Hollenberg G., Kurasawa T., The time Dependence of In-Situ Tritium Release from Lithium Oxide and Lithium Aluminate (VOM-22H Experiment) // J. Nucl. Mater. –1986.– Vol. 141–143, – P. 265 – 268.

5. Tazhibayeva, I.L. Material Science Activities for Fusion Reactors in Kazakhstan / I.L. Tazhibaeva, T.V. Kulsartov, E.A. Kenzhin// Journal of the Nuclear Materials. – 2009. – Vol. 386-388. – pp. 15-18.

6. Tazhibayeva et al. Study of properties of tungsten irradiated in hydrogen atmosphere / I. Tazhibayeva, M. Skakov, V. Baklanov, E. Koyanbaev, A. Miniyazov, T. Kulsartov, Y. Ponkratov, Y. Gordienko, and Z. Zaurbekova // Nuclear Fusion, Volume 57, Number 12. https://doi.org/10.1088/1741-4326/aa7911

7. Sadvakassova, A.O. Research of Reactor Radiation Influence upon Processes of Hydrogen Isotopes Interaction with Materials of the Fusion Facility/ A.O. Sadvakassova, T.V. Kulsartov, I.L. Tazhibaeva, E.A. Kenzhin// Fusion Science and Technology. – 2011. – Vol. 60. – №1T. – pp. 9-15.

8. Kulsartov, T.V. TRITIUM MIGRATION IN THE MATERIALS PROPOSED FOR FUSION REACTORS: Li2TiO3 AND BERYLLIUM / T.V. Kulsartov, Yu.N. Gordienko, I.L. Tazhibayeva, E.A. Kenzhin, N.I. Barsukov, A.O. Sadvakasova, A.V. Kulsartova and Zh.A. Zaurbekova // Journal of the Nuclear Materials.– 2013.– Vol. 442.– P. 740-745.

9. Tazhibayeva, V. Baklanov, Yu. Ponkratov, Kh. Abdullin, T. Kulsartov, Yu. Gordienko, Zh. Zaurbekova, I. Lyublinski, A. Vertkov, M. Skakov. Development of technology for fabrication of lithium CPS on basis of carboxylic fabric coated with carbon nanotubes. – Fusion Engineering and Design, Volume 117, April 2017, Pages 168–174.

10. Irina Tazhibayeva, Yuriy Ponkratov, Timur Kulsartov, Yuriy Gordienko, Mazhyn Skakov, Zhanna Zaurbekova, Igor Lyublinski, Alexey Vertkov, Giuseppe Mazzitelli. Results of reactor irradiation of liquid lithium saturated with deuterium. – Fusion Engineering and Design, Volume 117, April 2017, Pages 194-198.

11. Tazhibayeva, I. Temperature Dependence of Rate Constant of Hydrogen Isotopes Interaction with Lithium Capillary-Porous System under Reactor Irradiation / I. Tazhibayeva, T. Kulsartov, Yu. Gordienko, A. Mukanova, Yu. Ponkratov, N. Barsukov, E. Tulubaev, E. Platacis, E. Kenzhin // Fusion Engineering and Design.– 2013.– Vol. 88, Issues 9–10.– P. 1731-1734.

12. Interaction of tritium and helium with lead–lithium eutectic under reactor irradiation / I. Tazhibayeva, T. Kulsartov, N. Barsukov, Y. Gordienko, Y. Ponkratov, Z. Zaurbekova, E. Tulubayev, V. Gnyrya, V. Baklanov, E. Kenzhin // Fusion Engineering and Design. – 2014.– Vol. 89, Issues 7–8.– P. 1486-1490.