ШОҚТЫҚ-ПЛАЗМАЛЫҚ РАЗРЯДТЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ВОЛЬФРАМНЫҢ БЕТІН КАРБИДИЗАЦИЯЛАУ

Бұл жұмыста плазмалық-шоқтық қондырғыда карбидизациялау тәсілінің ерекшеліктерін анықтау үшін жүргізілген шоқтық-плазмалық разрядты қолдана отырып вольфрамның бетін карбидизациялау әдісін қарастырамыз. Іске асырылған әдістің айрықша ерекшелігі термоядролық қондырғыларды пайдалану кезінде беткі карбидизацияны тудыруы мүмкін процестерге жақындығы болып табылады. Бұл әдіс эксперименттің параметрлерін көрсетілген сипаттамалары бар нақты жабынды алу үшін өзгертуге мүмкіндік береді. Эксперименттік жұмыстарының нәтижесінде 1500 °С температурада ұсталу уақыты 600 с болғанда вольфрам жартылай карбиді W₂C, ал 3600 с уақытта вольфрам монокарбиді WC түзілетіндігі анықталды.

1. G. Pintsuk., A. Hasegawa. Tungsten as a plasma-facing material // Reference Module in Materials Science and Materials Engineering. – 2019. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-803581-8.11696-0

2. Escourbiac F. et al. Effort on Design of a Full Tungsten Divertor for ITER // 24th, IAEA Fusion Energy Conference, San Diego, 2012.

3. H. Bolt, V. Barabash, G. Federici, J. Linke, A. Loarte, J. Roth, K. Sato. Plasma facing and high heat flux materials-needs for ITER and beyond // J. Nucl. Mater. – 2002. – V.307. – P. 43–52.

4. Youchison, D., Gehrig, M., Lumsdaine, A., Klett, J., Greuner, H., & Böswirth, B. High heat-flux response of high-conductivity graphitic foam monoblocks // Fusion Engineering and Design. – 2019. – V. 146. – P. 417–420. https://doi.org/10.1016/j.fusengdes.2018.12.081

5. Humphry-Baker, S. A., Smith, G. D. W., & Pintsuk, G. Thermal shock of tungsten carbide in plasma-facing conditions // Journal of Nuclear Materials. – 2019. – V. 524. – P. 239–246. https://doi:10.1016/j.jnucmat.2019.06.041

6. R.C. Gassmann, Mater. Sci. Tech. – 1996. – V. 12. – P. 691–69.

7. Самсонов Г.В., Эпик А.П. Тугоплавкие покрытия. Изд. 2-е, пер. и доп. М.: Металлургия, 1973, с. 400.

8. Самсонов Г.В., Латышева В.П. ФММ, 1956, т. 2, с. 309.

9. Минкевич А.Н. Химико-термическая обработка металлов и сплавов. Изд.: Машиностроение, 1965.

10. Осаждение из газовой фазы. Под ред. Л. Пауэлла и др. (пер. с англ.). Атом-издат., 1970.

11. Киреев В., Столяров А. Технологии микроэлектроники. Химическое осаждение из газовой фазы. – М.: Техносфера, 2006. – 192 с. – ISBN 5-94836-039-3.

12. Moers K.Z. Chem., 1931. Bd 198, S. 233.

13. Патент РК на полезную модель № 2080. Имитационный стенд с плазменно-пучковой установкой / Колодешников А.А., Зуев В.А., Гановичев Д.А., Туленбергенов Т.Р. и др. – опубл. 15.03.2017, Бюл. № 5.

14. V. Kurnaev, I. Vizgalov, K. Gutorov, T. Tulenbergenov, I. Sokolov, A. Kolodeshnikov, V. Ignashev, V. Zuev, I. Bogomolova , N. Klimov. Investigation of plasma–surface interaction at plasma beam facilities. – Journal of Nuclear Materials, 2015, vol. 463, p. 228–232. http://dx.doi.org/10.1016/j.jnucmat.2014.12.076

15. Власов В.В. Элементарные процессы в плазме газового разряда. – Х.: ХНУ, 2008. – 175 с.

16. Мак-Даниель И. Процессы столкновений в ионизованных газах.– М.: Мир, 1967. – 832 с.

17. Гусева М. И., Мартыненко Ю. В. Взаимодействие частиц плазмы с поверхностью // Итоги науки и техники. Сер. Физика плазмы. Т. 2. – М.: ВИНИТИ, 1990. – С. 150–190.

18. Б. А. Павлов, А. П. Терентьев. Курс органической химии. – Издание шестое, стереотипное. – M.: Химия, 1967. – С. 58.

19. Соколов И.А., Скаков М.К., Миниязов А.Ж., Туленбергенов Т.Р. Изучение процессов образования карбидов на поверхности дивертора термоядерного реактора. – Вестник КазНАЕН. – 2019. – Вып. 1.– С. 44–49.