0.6TeO₂-0.25BaO-0.15ZnO ОПТИКАЛЫҚ, БЕРІКТІЛІК ЖӘНЕ ҚОРҒАУ СИПАТТАМАЛАРЫНЫҢ СИНТЕЗІ ЖӘНЕ СИПАТТАМАСЫ

Бұл зерттеуде 0.6TeO₂-0.25BaO-0.15ZnO шыныларының оптикалық, беріктік, диэлектрлік және скринингтік сипаттамаларын зерттеу нәтижелері берілген. Дайындау әдісі ретінде аморфты құрылымы бар шыны тәрізді үлгілерді алу үшін бастапқы оксидті компоненттерді механикалық-химиялық ұнтақтау, содан кейін термиялық агломерациялау әдісі таңдалды. Алынған үлгілерді сипаттау үшін сканерлік электронды микроскопия, энергетикалық дисперсиялық талдау, рентгендік дифракция, кедергі және оптикалық спектроскопия әдістері қолданылды және шегініс әдісі арқылы беріктік қасиеттері анықталды. Құрылымдық ерекшеліктері мен фазалық құрамын зерттеу барысында синтезделген шынылардың аморфты сипатқа ие, құрамында BaZnTe₂O₇ түйіршіктері түріндегі қосындылары аз екені анықталды. Сонымен қатар, шыны композициясындағы элементтерді картаға түсіру талдауы шыны құрамындағы барлық компоненттердің изотропты таралуын және ешқандай қоспалардың толық болмауын көрсетті. Синтезделген шынылардың оптикалық қасиеттерін анықтаған кезде трансмиссиялық спектрлерде көрінетін жарық аймағындағы кең жұтылу жолағы, сонымен қатар оттегінің бос орындары мен интерстициалды оттегі атомдарына тән үш спектрлік жұту жолағы бар екені анықталды. Беріктік сипаттамаларының деректері бойынша синтезделген шынылардың қаттылығы мен сыртқы әсерлерге төзімділігі жеткілікті, ал жарықтар түзілу сипаты жартылай дискілік жарықтарға тән екені анықталды. Синтезделген көзілдіріктің экрандау сипаттамаларын талдау энергиясы төмен гамма-сәулелерді қорғаудың жоғары тиімділігін көрсетті.

1. Le Moigne N. et al. Radiation-induced modifications in natural fibres and their biocomposites: Opportunities for controlled physico-chemical modification pathways? // Industrial Crops and Products. – 2017. – Vol. 109. – P. 199–213.

2. Ali Y. et al. Gamma radiation induced modifications in Au-polypyrrole nanocomposites: Detailed Raman and X-ray studies // Vacuum. – 2014. – Vol. 99. – P. 265–271.

3. Jaju P. P., Jaju S. P. Cone-beam computed tomography: Time to move from ALARA to ALADA // Imaging science in dentistry. – 2015. – Vol. 45, No. 4. – P. 263– 265.

4. Oakley P. A., Harrison D. E. Death of the ALARA radiation protection principle as used in the medical sector // Dose-Response. – 2020. – Vol. 18, No.. 2. – P. 1559325820921641.

5. Pomaro B. et al. A review on radiation damage in concrete for nuclear facilities: from experiments to modeling // Modelling and Simulation in Engineering. – 2016. – Vol. 2016. – P. 1–10.

6. Kim J. H. Three principles for radiation safety: time, distance, and shielding // The Korean journal of pain. – 2018. – Vol. 31, No. 3. – P. 145–146.

7. Khan M. U. et al. Shielding performance of heavy-weight ultra-high-performance concrete against nuclear radiation // Progress in Nuclear Energy. – 2020. – Vol. 130. – P. 103550.

8. Shultis J. K., Faw R. E. Radiation shielding. – La Grange Park, Illinois: American Nuclear Society. – 2000. – Vol. 555. – P. 1–100.

9. Ban C. C. et al. Modern heavyweight concrete shielding: Principles, industrial applications and future challenges; review // Journal of Building Engineering. – 2021. – Vol. 39. – P. 102290.

10. Singh N. et al. Comparative study of lead borate and bismuth lead borate glass systems as gamma-radiation shielding materials // Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms. – 2004. – Vol. 225, No. 3. – P. 305–309.

11. Kavaz E. et al. Estimation of gamma radiation shielding qualification of newly developed glasses by using WinXCOM and MCNPX code // Progress in nuclear energy. – 2019. – Vol. 115. – P. 12–20.

12. Katubi K. M. et al. Enhancement on radiation shielding performance of B2O3+ Li2O+ ZnO+ Na2O glass system // Radiation Physics and Chemistry. – 2022. – Vol. 201. – P. 110457.

13. Yin S. et al. Effect of B2O3 on the radiation shielding performance of telluride lead glass system // Crystals. – 2022. – Vol. 12, No. 2. – P. 178.

14. Kaky K. M. et al. Stuctural, optical and radiation shielding properties of zinc boro-tellurite alumina glasses // Applied Physics A. – 2019. – Vol. 125. – P. 1–12.

15. Kozlovskiy A. L., Shlimas D. I., Zdorovets M. V. Synthesis, structural properties and shielding efficiency of glasses based on TeO2-(1-x)ZnO-xSm2O3 // Journal of Materials Science: Materials in Electronics. – 2021. – Vol. 32. – P. 12111–12120.