ЭЛЕКТРЛІК ЗОНДТЫ ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП, ПЛАЗМА-СӘУЛЕЛІК ҚОНДЫРҒЫДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ ТЕМПЕРАТУРАНЫ ЖӘНЕ ПЛАЗМА ТЫҒЫЗДЫҒЫН ӨЛШЕУ

Бұл мақалада плазмалық-сәулелік қондырғыда радиалды бағытта электрон температурасы мен плазма концентрациясын өлшеу бойынша тәжірибелік деректер берілген. Плазма параметрлері екі жұмыс газы, сутегі және гелий үшін электрлік зонд негізіндегі автоматтандырылған диагностикалық жүйе арқылы анықталды. Электронның температурасы мен плазма тығыздығының электрон сәулесінің қуаты мен жұмыс газының қысымының өзгеруіне тәуелділігі анықталады. Электрондық сәуленің қуатының артуымен радиалды бағыттағы электрон температурасы екі жұмыс ортасы үшін де өзгермейтіні көрсетілген, ал қондырғыдағы максималды плазма концентрациясы центрге жақын ең жоғары газ қысымында тіркелген. сәуле және сутегі үшін 5·10¹⁶ м⁻³ және гелий үшін 5·10¹⁷ м⁻³ құрады.

1. Туленбергенов Т.Р., Соколов И.А., Миниязов А.Ж., Кайырды Г.К., Ситников А.А. Обзор по линейным ускорителям. Вестник НЯЦ РК. 2019;1(4):59-67. https://doi.org/10.52676/1729-7885-2019-4-59-67.

2. Жданов С.К., Курнаев В.А., Романовский М.К., Цветков И.В. Основы физических процессов в плазме и плазменных установках: Учеб. пособие под ред. Курнаева В.А. М: МИФИ, 2007. 368 с.

3. S.K. Erentsa, P.C. Stangebyb, B. LaBombardc, J.D. Elderb, W. Fundamenski Simple relations between scrape-off layer parameters of high recycling divertors Part I: Therelation between `upstream' density and temperature. Nuclear Fusion, Vol. 40, No. 3. DOI: 10.1088/0029-5515/40/3/301.

4. Орлов К.Е. Диагностика низкотемпературной плазмы: Учеб. пособие. СПб.: Изд-во Политехн. ун-та, 2005. 110 с.

5. Демидов В. И., Колоколов Н. Б., Кудрявцев А. А. Зондовые методы исследования низкотемпературной плазмы. Энергоатомиздат, 1996.

6. Райзер Ю. П. Физика газового разряда. 3-е изд. переработанное и дополненное. – Долгопрудный: Издательский дом “Интеллект”, 2009 – 311-336с.

7. Шотт Л. Электрические зонды. В кн. Методы исследования плазмы. Пер. с англ. Под ред. В. Лохте-Хольтгревена. М. Мир. 1971.

8. Shankar Bhattarai et al. Theoretical Study of Spherical Langmuir Probe in Maxwellian Plasma. International Journal of Physics. 2017, 5(3), 73-81 doi:10.12691/ijp-5-3-2.

9. Козлов О.В. Электрический зонд в плазме. Москва: Атомиздат; 1969.

10. Установка для моделирования взаимодействия плазмы с кандидатными материалами термоядерного реактора. Патент РК на полезную модель № 2221; опубл. 15.06.2017, Бюл. № 11. М.К. Скаков, Б.К. Рахадилов, Т.Р. Туленбергенов.

11. Т.Р. Туленбергенов, А.Ж. Миниязов, И.А. Соколов, Г.К. Кайырды, Роль имитационного стенда с плазменно-пучковой установкой в исследованиях плазменно-поверхностного взаимодействия, Вестник НЯЦ РК.– 2019, вып. 4.– С. 51-58.

12. Miniyazov A.Z., Skakov M.K., Tulenbergenov T.R., Sokolov I.A., Zhanbolatova G.K., Bukina O.S. et al. (2021) Investigation of tungsten surface carbidization under plasma irradiation. Journal of Physics: Conference Series. 2064: 012053https://doi.org/10.1088/1742-6596/2064/1/012053

13. E. G. Shustin, Beam–Plasma Discharge in Space and in a Lab. 2021, Published in Fizika Plazmy, 2021, Vol. 47, No. 6, pp. 518–530, DOI: 10.1134/S1063780X21060143.