ҚАЗАҚСТАН ЖАҒДАЙЫНДА ОЛАРДЫҢ ТӘЖІРИБЕСІН ҚАБЫЛДАУ ҮШІН ҒЫЛЫМ МЕН ЖАСЫЛ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ДАМУЫН ФОРСАЙТТЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДЕ ЕУРОПА ЕЛДЕРІНІҢ ТӘСІЛДЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл жұмыс Қазақстанда болашақта қолдану үшін ең қолайлы тәсілдерді анықтау мақсатында ғылым саласында, әсіресе әртүрлі еуропалық елдерде жасыл технологияларды дамытуда форсайт әдістерін қолдануды қарастырады. Талдау көрсеткендей, жасыл технологияны болжау тұрақты дамуды басқарудың тиімді құралы болуға уәде береді. Жасыл технологияларды болжау әдістері қоршаған орта мен әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, жүйелі көзқарас пен кешенді шешімдерге бағытталған. Сондай-ақ болашақ даму тенденцияларын толық түсіну үшін жаһандық және жергілікті экологиялық мәселелерді қарастыру маңызды. Мақалада голландтық және даттық тәсілдерді салыстыру қарастырылған. Жасыл технологияларды болжау зерттеулері ұлттық деңгейде маңызды рөл атқара алады, әсіресе тұрақтылық мәселелерін технологияларды дамыту мен инновациялық процестерге біріктіруде. Олар сондай-ақ Қазақстандағы компаниялар мен үкіметтің неғұрлым тиімді және тұрақты даму стратегияларын әзірлеуге ықпал етеді. Бұл зерттеулер тұрақты дамудың маңыздылығы туралы қоғамның экологиялық хабардарлығы мен хабардарлығын арттыруға ықпал етеді. Технологияларды болжау болашақ тенденцияларды жақсырақ түсінуді қамтамасыз ету үшін Delphi сауалнамасын пайдалануды бағалайды. Алынған білім жасыл технологиялар саласындағы стратегиялық жоспарларды әзірлеу және энергетикалық сектордың тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін негіз болып табылады.

1. Becker P., Corporate Foresight in Europe: A First Overview, Germany: Institute for Science and Technology Studies University of Bielefeld, 2002. – P.31.

2. Ednie G., Kapoor T., Koppel O., Piczak M., Reid J., Murdoch A., Cook C., Sutherland W., Cooke S. Foresight science in conservation: Tools, barriers, and mainstreaming opportunities // Ambio. – Volume 52. – 2023. P. 412–424. https://doi.org/10.1007/s13280-022-01786-0

3. Calof J., Smith J. Foresight impacts from around the world: a special issue // Foresight. – Volume 14. – Issue 1. – 2012. – P. 5–14.

4. Adams V., Douglas M., Jackson S., Scheepers K., Kool J., Setterfield S. Conserving biodiversity and Indigenous bush tucker: Practical application of the strategic foresight framework to invasive alien species management planning // Conservation Letters. – Volume 11. – Issue 4. – 2018. – P. 12441. https://doi.org/10.1111/conl.12441

5. Zhanbayev R., Sagintayeva S., Abildina A. and Nazarov A. The Use of the Foresight Methods in Developing an Algorithm for Conducting Qualitative Examination of the Research Activities Results on the Example of the Republic of Kazakhstan // Mathematics 2020. – Volume 8. – 2024. – P. 19.

6. Brumer V., Konnola T., Salo A. Diversity in Foresight Research. The Practice of Selecting Innovative Ideas // Foresight and STI Governance. – Volume 4. – Issue 4. – 2011. P. 56–68.

7. Tapinos E., Pyper N. Forward looking analysis: Investigating how individuals do’ foresight and make sense of the future // Technol. Soc. Chang. – Volume 126. – 2018. – P. 292–302.

8. Danova M.A. Priority selection technique for predicting the scientific and technological development of large-scale facilities based on the Foresight technology // Aerosp. Eng. Technol. – Volume 7. – 2013. P. 227–231.

9. Shvaytser E., Merser M. Science and Technology in Kazakhstan – Status and Prospects // Foresight, Publishing House “NIU” Higher School of Economics: Moscow: Russia, 2007.

10. UNIDO Technology Foresight Manual: Technology Foresight in Action. - Volume 2. – Vienna. - 2005. P. 288.

11. UNIDO Foresight Metodologies. Mode of access: http://www.strast.cz/dokums_raw/foresightmethodologies_1168269318.pdf

12. Стандарты ISO 14040 и ISO 14044 Международной организации по стандартизации (ISO).

13. Vakulchuk R., Overland I., Scholten D. Renewable energy and geopolitics: A review The National Aeronautics and Space Administration Renew // Sustain. Energy Rev. – Volume 122. – 2020. P. 1–39. https://doi.org/10.1016/j.rser.2019.109547

14. Glenn, J. C., Gordon, T. J., & Florescu, E. State of the future. Millennium Project: Washington.: 2011. P. 100.

15. IPCC Assessment Open-File Report 2022.

16. Borup M. Green Technology Foresight as Instrument in Governance for Sustainability, Section D: Technologies for Sustainability Transformation. – 2005. – P. 24.

17. Giddens A., Pierson C. Conversations with Anthony Giddens: Making Sense of Modernity. Cambridge: Polity Press Stanford University Press. – 1998. – P. 233.

18. Nowotny H., Scott P., Gibbons M. Re-Thinking Science, Cambridge: Polity Press. – 2001. – P. 288.

19. Meulen B. The impact of foresight on environmental science and technology policy in the Netherlands // Futures. – Volume 31. –1999. – P. 7–23.

20. Meulen B., Löhnberg A. The use of foresight: institutional constraints and conditions // International Journal of Technology Management. – Volume 21. – Issue 7/8. – 2001. – P. 680–693.

21. Product-oriented environmental efforts in the agricultural sector – prerequisites (Denmark) Open-File Report, 2004. – P.204.

22. Czaplicka-Kolarz K., Stańczyk K., Kapusta K. Technology foresight for a vision of energy sector development in Poland till 2030. Delphi survey as an element of technology foresighting // Technological Forecasting & Social Change. – Volume 76. – 2009. – P. 327–338.

23. Hellström T. Systemic innovation and risk: technology assessment and the challenge of responsible innovation // Technology in Society. – Volume 25. – 2003. – P. 369–84.

24. https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1200002050