СЕМЕЙ СЫНАҚ ПОЛИГОНЫНЫҢ АУМАҒЫНДА ТҰРҒАН ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТІН ЖҮРГІЗГЕН ЖАҒДАЙДА ХАЛЫҚҚА ДОЗАЛЫҚ ЖҮКТЕМЕЛЕРДІ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ҚОСЫМШАНЫ ӘЗІРЛЕУ

Мақалада «Семей сынақ полигонының аумағында тұру және қызмет жүргізу кезінде халыққа дозалық жүктемелерді бағалау» әзірленген бағдарламалық қамтамасыз ету мүмкіндіктеріне шолу ұсынылған, сондай-ақ полигонның негізгі доза түзуші техногендік радионуклидтерінен (¹³⁷Cs, ⁹⁰Sr, ^239+240Pu, ²⁴¹Am, ³H) халықтың жеке жылдық тиімді сәулелену дозаларын есептеу алгоритмі келтірілген. Әзірленген бағдарламалық жасақтама қосалқы шаруашылық жүргізетін және зерттелетін аумақта отбасы мүшелерімен бірге тұратын фермер сияқты мінез-құлық сценарийін ескереді. Бағдарламалық жасақтама Windows операциялық жүйесіне арналған және Embarcadero Delphi XE7 Professional платформалық қосымшаларын әзірлеу ортасында объектіге бағытталған бағдарламалау тілінде, Object Pascal-да жүзеге асырылады.

1. Республика Казахстан. Законы. О радиационной безопасности населения: закон № 219: [принят 23 апреля 1998 года: с изменения и дополнениями по состоянию на 25.02.2021 г.]. – РГП на ПХВ «Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан» Министерства юстиции Республики Казахстан, 2012.

2. Министр здравоохранения Республики Казахстан. Об утверждении Санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности : приказ от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021822

3. Министр здравоохранения Республики Казахстан. Об утверждении гигиенических нормативов к обеспечению радиационной безопасности: приказ от 2 августа 2022 года № ҚР ДСМ-71. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200029012

4. Топорова, А.В. Обзор методических указаний и рекомендаций по оценке годовой эффективной дозы человека при проживании на радиоактивно загрязненной территории / А.В. Топорова, Ю.В. Бакланова, Ю.Г. Стрильчук, А.Н. Шатров // Вестник НЯЦ РК. – 2021. – Вып. 2. – С. 57–69. https://doi.org/10.52676/1729-7885-2021-2-57-69

5. Мукушева, М. К. Сравнительный анализ программных средств для прогнозирования радиоэкологических последствий штатных и аварийных выбросов АЭС для населения / М.К. Мукушева, С.И. Спиридонов, Р.А. Микаилова, А. В. Топорова // Вестник НЯЦ РК. – 2024. – Вып. 1 (97). – С. 89–95. – Библиогр.: с. 94. https://doi.org/10.52676/1729-7885-2024-1-89-95

6. Методические указания 2.6.1.2153-06 «Оперативная оценка доз облучения населения при радиоактивном загрязнении территории воздушным путем». – М.: Федеральный центр гигиены и эпидемиологии Роспотребнадзора, 2007. – 55 с.

7. ICRP, 2012. Compendium of Dose Coefficients based on ICRP Publication 60, ICRP Publication No 119 // Ann. ICRP, 2012. – Vol. 41. – 130 p.

8. Министр национальной экономики Республики Казахстан. Об утверждении научно обоснованных физиологических норм потребления продуктов питания: приказ от 9 декабря 2016 года № 503. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1600014674

9. Комплексное радиоэкологическое обследование Семипалатинского испытательного полигона: монография / Батырбеков Э.Г., Айдарханов А.О., Витюк В.А. и др.. Курчатов: Институт радиационной безопасности и экологии РГП НЯЦ РК, 2021. 340 с.