БАТЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ СЕЙСМИКАЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ ҮШІН ЖАҢА СЕЙСМИКАЛЫҚ СТАНЦИЯНЫҢ ОРНЫН ТАҢДАУҒА АРНАЛҒАН ГЕОЛОГИЯЛЫҚ, ГЕОФИЗИКАЛЫҚ ЖӘНЕ СЕЙСМОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР

2016 жылғы сейсмикалық зоналау картасында [1] Батыс Қазақстандағы белсенді сейсмикалық аймақтарда бірқатар өзгерістер енгізілді. Бұрын сейсмикалық қауіп негізінен Каспий теңізі арқылы Копетдагтан Кавказға өтетін жоғары белсенді аймақтың жер сілкіністерімен байланысты болатын. Алайда, соңғы уақытқа дейін зерттеу аймағы асейсмикалық аймақ болып саналып, мұнда сейсмикалық зерттеулер жүргізілмеген. Дегенмен, соңғы жылдардағы геодинамикалық оқиғалар Батыс Қазақстанда айтарлықтай жер сілкіністері болып жатқанын көрсетеді, оларды кейбір зерттеушілер мұнай мен газ кен орындарының техногендік әсерімен байланыстырады. Сарапшылар жер сілкіністерінің орындарын нақты анықтау және геодинамикалық оқиғалардың параметрлерін есептеу кезінде қателіктерді азайту үшін сейсмикалық станциялар желісін орнату қажеттігін айтуда.

Мичиган мемлекеттік университеті (АҚШ) және Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы Геофизикалық зерттеулер институтымен (ГЗИ ҰЯО ҚР) бірлескен жұмыстардың нәтижесінде Маңғыстау облысының оңтүстік-шығыс бөлігінде, Маңғыстау түбегінің шығысында, Батыс Қазақстанда жаңа сейсмикалық станция орнату үшін жағдайларды зерттеу және аймақтың сейсмикалық белсенділігін зерттеу мақсатында Маңғыстаулық уақытша сейсмикалық станциялар желісі (MSUAR желісі) орнатылды.

Геологиялық-геофизикалық, сейсмологиялық, геоморфологиялық деректерді жинау және талдау негізінде жаңа сейсмикалық белсенді аймақтарды ашудан, жер қыртысының жылдамдық сипаттамаларын зерттеуден, пайдалы қазбаларды, оның ішінде көмірсутектерді белсенді өндіру аймақтарының геодинамикасын зерттеуден бастап, Батыс Қазақстанның сейсмикалық белсенділігі бойынша жаңа карталарды құруға дейінгі кең ауқымды міндеттерді шешу үшін қолдануға болатын критерийлер мен факторлар анықталды.

1. СП РК 2.03-30-2017 «Строительство в сейсмических зонах» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 21.10.2021 г.)

2. Результаты Казахстанско-Американского полевого эксперимента 2021-2022г.г. в западном Казахстане по изучению условий сейсмической регистрации / Макки Кевин, Михайлова Н. Н., Мукамбаев А.С. // Сборник материалов XI Казахстанско-Китайского международного симпозиума «Прогноз землетрясений, оценка сейсмической опасности и сейсмического риска в Центральной Азии» 26–29 сентября 2023 года. Алматы. - С. 199–205.

3. Михайлова Н.Н., Великанов А.Е. Шалкарское землетрясение 26 апреля 2008 года. // Промышленность Казахстана 12.2008-02.2009. Вып. 6(51)-1(52) с. 52-55

4. Геологическое строение Казахстана / Бекжанов Г. Р., Кошкин В. Я., Никитченко И. И. и др./ Алматы: Академия минеральных ресурсов РК, 2000. – 396 с

5. Геология СССР. Т. 21. Западный Казахстан. М.: Недра, 1970.

6. Аномальное магнитное поле Казахстана. - Научное издание Комитета геологии и охраны недр Министерства энергетики и минеральных ресурсов РК / Главный редактор Б.С. Ужкенов, ответственный исполнитель О.В. Игнатюк. Кокшетау 2004.

7. Тимуш, А.В. и др. Сейсмогенерирующие зоны Казахстана / А.В. Тимуш [и др.] - Алматы: ТОО «Хай Технолоджи», 2012. – 80 с.