ЦИКЛОТРОННЫҢ МИШЕНЬ ҚҰРЫЛҒЫСЫ ФОЛЬГАЛАРЫНЫҢ ПРОТОНДАРМЕН ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІН ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУ

Жұмыста циклотронның мишень ұстаушы фольгалардың протондармен өзара әрекеттесуі зерттелді. Зерттеу SRIM есептеу бағдарлама көмегімен жүргізілді, онда циклотронның мишень ұстаушы фольгаларының үш қабатты моделі құрылды. Мишень 18 МэВ қуатылығы нормалды бағытталған протондармен атылды, протондар саны 300102. Есепте ядролық реакциялар ескерілмеген. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде 300100 бүкіл модель арқылы ұшқан протондарға 2 кері таратылған протон бар болғаны анықталды. Есептеу модель бойымен және модельдің сонында көлденең қимасында протондардың таралғанын нәтижелері ұсынылды. Жүргізілген зерттеулер нәтижелері циклотронның мишень ұстаушы фольгаларында протондардың кеңістік және энергетикалық таралуын бағалауға мүмкіндік береді. Ол циклотрон операторларымен өткізілетін құнарландырылған суды сәулелену процесін оңтайландыру үшін пайдалануға болады. Алынған нәтижелер фольгалардың шаршау дәрежесін бағалау және техникалық қызмет көрсету кезінде оларды ауыстыру жиілігі бойынша ұсыныстар әзірлеуге бағытталған келешек зерттеулердің негізі бола алады.

1. КГП на ПХВ «Центр ядерной медицины и онкологии» [Электронный ресурс] / Управление здравоохранения области Абай. – Режим доступа: https://semeyonco.kz/ru/ (дата обращения: 07.03.2025).

2. The Stopping and Range of Ions in Matter (SRIM) [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.srim.org/ (дата обращения: 09.03.2025).

3. Sun Y., Diao S.Z., Liu P.P., Zhan Q., Wan F.R. Anomalies in the calculation of dpa by using damage energy method based on full-cascades option of SRIM [Электронный ресурс] // Annals of Nuclear Energy. – 2023. – Vol. 183. – Article ID: 109667. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.anucene.2022.109667 (дата обращения: 08.03.2025).

4. Osmani N., Benkharfia H., Saad D. Neutron-induced damage simulations using MCNP6 and SRIM codes: Beyond neutron transmutation doping of silicon [Электронный ресурс] // Annals of Nuclear Energy. – 2023. – Vol. 187. – Article ID: 109795. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.anucene.2023.109795 (дата обращения: 08.03.2025).

5. Subedi B., Paudel J., Lamichhane T.R. Gamma-ray, fast neutron and ion shielding characteristics of low-density and high-entropy Mg–Al–Ti–V–Cr–Fe–Zr–Nb alloy systems using Phy-X/PSD and SRIM programs [Электронный ресурс] // Heliyon. – 2023. – Vol. 9, Issue 7. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e17725 (дата обращения: 08.03.2025).

6. Lin Y., Zinkle S.J., Ortiz C.J., Crocombette J., Webb R., Stoller R.E. Predicting displacement damage for ion irradiation: Origin of the overestimation of vacancy production in SRIM full-cascade calculations [Электронный ресурс] // Current Opinion in Solid State and Materials Science. – 2023. – Vol. 27, Issue 6. – Article ID: 101120. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.cossms.2023.101120 (дата обращения: 18.02.2025).

7. Agarwal S., Lin Y., Li C., Stoller R.E., Zinkle S.J. On the use of SRIM for calculating vacancy production: Quick calculation and full-cascade options [Электронный ресурс] // Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms. – 2021. – Vol. 503. – С. 11–29. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.nimb.2021.06.018 (дата обращения: 21.02.2025).

8. Mitsi E., Koutsomitis K., Apostolopoulos G. On the use of SRIM for calculating arc-dpa exposure [Электронный ресурс] // Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms. – 2023. – Vol. 545. – Article ID: 165145. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.nimb.2023.165145 (дата обращения: 19.02.2025).

9. Nath D., Das R. Surface and displacement damage engineering on CdSe nanocrystalline thin film by swift heavy Ag ions: A theoretical investigation by SRIM/TRIM package [Электронный ресурс] // Vacuum. – 2021. – Vol. 190. – Article ID: 110293. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.vacuum.2021.110293 (дата обращения: 23.02.2025).

10. Gurbich A.F., Prusachenko P.S., Bobrovskiy T.L., Bokhovko M.V. On the SRIM prediction of ranges for Ni ions [Электронный ресурс] // Applied Radiation and Isotopes. – 2025. – Vol. 215. – Article ID: 111590. – Режим доступа: https://doi.org/10.1016/j.apradiso.2024.111590 (дата обращения: 01.03.2025).

11. Cyclotron produced radionuclides: operation and maintenance gas and liquid targets [Электронный ресурс]. — Vienna: International Atomic Energy Agency, 2012. — 24 см. — (IAEA Radioisotopes and Radiopharmaceuticals, ISSN 2077–6462; No. 4). — STI/PUB/1563. — ISBN 978–92–0–130710–1. — Режим доступа: https://www.iaea.org/ (дата обращения: 03.02.2025).