СЕМЕЙ СЫНАҚ ПОЛИГОНЫНА ЖАҚЫН АУМАҚТА ӨМІР СҮРІП ЖАТҚАН ТҰРҒЫНДАРДАН ТҰРАҚТЫ ТРАНСЛОКАЦИЯНЫҢ АЙМАҚТАҒЫ АЯЛЫҚ ЖИІЛІГІН АНЫҚТАУ

Бұл жұмыста, түрлі жастағы топтарда in situ флуоресцентті гибридизациялаудың тұрақты транслокация әдісімен 1000 жасушаға 1,42±0,3 бастап 4,9±0,5 дейінгі диапазонда құбылып отыратын аймақтағы аялық жиіліктің нәтижелері келтірілген. FISH-әдісімен анықталған тұрақты хромосомалық аберрация жиілігі жас ұлғайған сайын арта түсетіні және бұл ДНК репарациясы мен регенерация процестерінің баяулауы, хромосомалық аппараттың тұрақтылығының уақыт өткен сайын үдемелі түрде төмендеуіне байланысты болатыны анықталды. Темекі шегу секілді зиянды әдеттер зерттеудегі транслокация деңгейіне әсер етуші нысан болып табылады, сол себепті зерттеуге қатысушы түрлі жас топтарында осы зиянды әдет пен тұрақты хромосомалы зақымданулар деңгейі арасында корреляция жүргізілді. Тұрақты хромосомалық зақымданулар үшін аялық жиілікті есептеу автоматтандырылған цитогенетикалық платформа базасындағы электронды Carl Zeiss AxioImager Z2 фирмасының флуоресцентті микроскопы, іздестіру автоматты жүйесі мен Metafer 4/M Search, ISIS (MetaSystems, Германия) метафазаларды талдамалау, 1, 4, 12 хромосомаларына арналған коммерциялық тұтас хромосомалық ДНК зондылары секілді жабдықтардың көмегімен жүргізілді.

1. Lloyd D.C. Accidents will happen. // Radiation Protection Dosimetry. – 1999. – Vol. 81, № 2. – Р. 83–84.

2. L. Cerezo. Radiation accidents and incidents. What do we know about the medical management of acute radiation syndrome? // Rep Pract Oncol Radiother. – 2011. – № 16 (4). – P. 119–122.

3. Использование цитогенетической дозиметрии для обеспечения готовности и реагирования при радиационных аварийных ситуациях. Международное агентство по атомной энергии. – Вена. – 2014.

4. Romm H, Oestreicher U, Kulka U. Cytogenetic damage analysed by the dicentric assay. // Ann Ist Super Sanita. – 2009. – № 45. – Р. 251–259.

5. Cho M.S, Lee J.K, Bae K.S et all. Retrospective biodosimetry using translocation frequency in a stable cell of occupationally exposed to ionizing radiation. // J Radiat Res. – 2015. – № 56 (4). – Р. 709–716.

6. James D. Tucker. Low-dose ionizing radiation and chromosome translocations: A review of the major considerations for human biological dosimetry. // Mutation Research. – 2008. – № 659. – Р. 211–220.

7. Badr, F.M., Hussain, F.H., Chromosomal aberrations in chronic male alcoholics// Alcohol. Clin. Exp. Res. – 1982. – № 6. Р. 122–129.

8. Thampi M.V., Cheriyan V.D., Kurien C.J. et all. Cytogenetic studies in the high-level natural radiation areas of Kerala. // International Congress Series. – 2002. – Vol. 1225. – P. 207–211.

9. Wang C., Zhang W., Minamihisamatsu M. et all. Chromosome study in high background radiation area in Southern China. // International Congress Series. – 2005. – Vol. 1276. – P. 3–7.

10. M. Ghiassi-Nejad, F. Zakeri, R.Gh. Assaei. Long-term immune and cytogenetic effects of high-level natural radiation on Ramsar inhabitants in Iran. // Journal of Environmental Radioactivity. – 2004. – № 74. – Р. 107–116.

11. Kim Y. K., et all. Chromosomal aberrations in workers exposed to low levels of benzene: association with genetic polymorphisms. // Pharmacogenetics. – 2004. – № 14. – Р. 453–463.

12. Lucas J.N., Awa A., Straume T. et all. Rapid translocation frequency analysis in humans decades after exposure to ionizing radiation. // Int J Radiat Biol. – 1992. – № 62 (1). – Р. 53–63.

13. Morton NE. Parameters of the human genome. Proc Natl Acad Sci USA. – 1991 – № 88 (17). – Р. 7474–7476.

14. Kulka U., et al. RENEB - Running the European Network of biological dosimetry and physical retrospective dosimetry. // Int J Radiat Biol. – 2017. – 93 (1). –P. 2–14.