ЖЕР СІЛКІНІСІН БОЛЖАУ ҮШІН ҒАРЫШ МЮОНДАРЫНЫҢ ЕНУ ҚАБІЛЕТІН ПАЙДАЛАНУ

Радиациялық эрозияны зерттеу өткен ғасырдың 50–70 жылдарында басталды. 10²–10⁴ эВ энергиясымен тездетілген иондардың төменгі ағымдық сәулелерімен сәулелендірілген кезде бетіндегі атомдар мен молекулалардың алыну жылдамдығы бөлшектердің атомдарымен жұптасқан соқтығысу нәтижесінде орын алады, яғни, соқтығысқан шашырау деп аталатын. Ғарыштық сәулелердің мюоны да жоғары энергиялы зарядталған бөлшектер болып табылады, сондықтан олар соққы кезінде қатты бөлшектердің құрылымын бұзуы мүмкін. Мюондардың бұл қасиеті сейсмикалық белсенді аймақтардағы жер сілкіністерін болжау және бақылау үшін пайдалануға болады. Жер қыртысына түсіп жатқан мюондар түрлі бөлшектердің ағындарын тудырады, кейбір заттар атомдары өзара әрекеттесуі кезінде олардың құрылысын бұзады және нәтижесінде бұл бұзылу (жарықтар) акустикалық әсерлермен қатар жүреді.

1. G. A. Gusev, V. V. Zhukov, G. I. Merzon et al. // Cosmic rays as a new instrument of seismological studies // Bull. Lebedev Phys. Inst. – 2011. – Vol. 38, No. 12. – P. 374–379.

2. L. I. Vil’danova, G. A. Gusev, V. V. Zhukov et al. // The first results of observations of acoustic signals generated by cosmic ray muons in a seismically stressed medium // Bull. Lebedev Phys. Inst. – 2013. – Vol. 40, No. 3. – P. 74–79.

3. Хачикян Г.Я., Садыкова А.Б., Джанабилова С. Связь частоты повторяемости землетрясений и сейсмической энергии Земли с вариациями солнечной активности. // Научный журнал-приложение международного журнала «Высшая школа Казахстана». Поиск-Izdenis. – 2014. – № 2. – С. 55–61.

4. Shepetov A.L., T.Kh. Sadykov, V.V. Zhukov and etc., Seismic signal Registration with an acoustic detector at the Tian Shan Mountain Station, Series of geology and technical sciences, 2018. Vol. 3, No. 429, P. 47–56.

5. Shepetov A.L., T.Kh. Sadykov, V.V. Zhukov and etc., Seismic signal registration with an acoustic detector at the Tian Shan Mountain Station, Series of geology and technical sciences, 2018. Vol. 3, No. 429, P. 47–56.