КУРЧАТОВ ҚАЛАСЫНЫҢ АУМАҒЫНДА РАДОН ИЗОТОПТАРЫНЫҢ ШОҒЫРЛАНУЫНЫҢ МАУСЫМДЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІН АНЫҚТАУ

Мақалада Курчатов қ. пайдаланылатын ғимараттарының ауа ортасындағы радон изотоптарының құрамын зерттеу нәтижелері келтірілген, тұрғын және әкімшілік ғимараттардың үй-жайларындағы радон изотоптарының концентрациясының жыл мезгіліне, сондай-ақ үй-жайлардың түріне және олардың мақсатына тәуелділігі бағаланады. Ауа ортасындағы радон концентрациясының маусымдық өзгерістерін зерттеу радонның эквивалентті тепе-теңдік көлемдік белсенділігін (ЭТКБ) және көлемдік белсенділігін (КБ) өлшеу арқылы жүзеге асырылды. Алғаш рет Курчатов қ. тұрғын үйлер мен өндірістік ғимараттардың үй-жайларында радон изотоптарының көлемдік белсенділігі анықталды. Нәтижелер әкімшілік және тұрғын үй ғимараттарының үйжайларының зерттелген ауасындағы ЭТКБ мен радон КБ мәндері қыстан жазға қарай артып, келесідей: жаз > күз > көктем > қыс төмендеу қатарын құрайтынын көрсетті, бұл топырақтың қатып қалуына және қыс мезгілінде қар жамылғысының болуына байланысты болуы мүмкін. Сондай ақ ғимарат қабатының ұлғаюымен үй жайлардың ауасындағы радон концентрациясының төмендеуі расталды.

1. Яковлева, В.С. Методы определения объемной активности изотопов радона и продуктов распада в воздухе: учебное пособие / В. С. Яковлева; Томский политехнический университет. – Томск: Изд-во ТПУ, 2010. – 119 с.

2. Тихонов, М.Н. Газ – убийца. Радон: источники, дозы и нерешенные вопросы / М.Н. Тихонов // Атомная стратегия XXI. – 2006. – № 23 (июль). – С. 14–18. – Библиогр.: 24 назв.

3. Бекман, И.Н. Радон: враг, врач и помощник [Электронный ресурс] / И.Н.Бекман // Курс лекций, 2010. – 186 с. – Режим доступа: https://www.studmed.ru/bekman-in-radon-vrag-vrach-ipomoschnik-kurs-lekciy_2909dd1c5aa.html.

4. Левин, М.Н. Радон: учебное пособие / М.Н. Левин, О.П. Негробов, В.Р. Гитлин [и др.]; Воронежский государственный университет. – Воронеж: Издательско-полиграфический центр ВГУ, 2008. – 21 с.

5. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020. Об утверждении Санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности». Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 декабря 2020 года № 21822.

6. Методические указания Республики Казахстан «Проведение радиационно-гигиенического обследования территории и жилых и общественных зданий. Методика измерения концентрации радона» от 8 сентября 2011 года.

7. Tirmarche, M. Lung Cancer Risk from Radon and Progeny and Statement on Radon / M. Tirmarche, J.D. Harrison, D.; Editor C.H. Clement // The International Commission on Radiological Protection. – 2010. – Publication 115, Vol. 40 (1). – 64 p.

8. Гулабянц, Н.А. Сезонная вариация потока радона из грунта и оценка радоноопасности площади застройки/ Н.А. Гулабянц, Б.Ю. Заболотский // АНРИ. – 2004. – № 4. – C. 46–50.

9. Зуевич, Ф. И. Взаимная корреляция солнечной активности и потока радона с поверхности грунтов/ Ф.И. Зуевич, В.В. Довгуша, И.В. Шкрабо [и др.] // Экологические системы и приборы. – 2008. – № 10. – C. 55–58.

10. Tchorz-Trzeciakiewicz, D.E. Factors affecting atmospheric radon concentration, human health/ D.E. Tchorz-Trzeciakiewicz, M. Kłos // Science of The Total Environment. – 2017. – Vol. 584–585. – P. 911–920.

11. Schery, S.D. Measurements of the effect of cyclic atmospheric pressure variation on the flux of 222Rn from the soil/ S.D. Schery, D.H. Gaeddert // Geophysical Research Letters. – 1982. – Vol. 9, Is. 8. – P. 835–838.

12. Kamra, L. Seasonal emanation of radon at Ghuttu, northwest Himalaya: Differentiation of atmospheric temperature and pressure influences/ L. Kamra // Applied Radiation and Isotopes. – 2015. Vol. 105. – P. 170–175.

13. Smetanová, I. The effect of meteorological parameters on radon concentration in borehole air and water/ I. Smetanová, K. Holý, M. Müllerová [et al.] // Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry. – 2010. – Vol. 283. – P. 101–109.

14. Tchorz-Trzeciakiewicz, D. E. Variations of radon concentration in the atmosphere. Gamma dose rate/ D.E. Tchorz-Trzeciakiewicz, A.T. Solecki // Atmospheric Environment. – 2018. – Vol. 174. - P. 54–65. – References: p. 64–65.

15. Климшин, А. В. Закономерности переноса радона в приповерхностном слое грунтов и в подземных горных выработках: автореф. дис. ... канд. тех. наук: 25.00.10: защищена 10.05.2012 / Климшин Алексей Валерьевич. – Екатеринбург, 2012. – 19 с. – Библиогр.: с. 18–19. – 005046092.