ШЫҒЫС СІБІР МЕН САХА РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖЕРАСТЫ ЯДРОЛЫҚ ЖАРЫЛЫСТАР: БАЙКАЛ СЕЙСМИКЛЫҚ СТАНЦИЯЛАР ЖЕЛІСІНІҢ ДЕРЕКТЕРІ НЕГІЗІНДЕ СЕЙСМОГРАММАЛАРДЫ ТАЛДАУДЫҢ АЛДЫН АЛА НӘТИЖЕЛЕРІ

Бұрын болған Кеңс Одағының Иркутск облысы, Күнгей Байкал өлкесі (Шығыс Сібір) және Саха Республикасы аумақтарында ғылыми және коммерциялық мақсатында 1976–1987 ж.ж. жүргізілген, 3,5–15 кт. қуатымен, 10 жерасты ядролық жарылыстардың цифрланған сейсмограммаларын өңдеудің бірінші нәтижелері келтірілген. Оқиғалар, Байкал рифтік жүйесі шегінде және жанасқан аумақтарда жергіліктелген, аймақтық станциялар желісімен 173–1407 км қашықтықтарында тіркелген. Түсудің бірінші уақыттары туралы деректер бойынша негізгі сейсмикалық фазалардың (тура және Мохо шекарасынан шағылысқан қума және көлденең толқындар) аймақтық годографы алынған, бар аймақ және үш ірі тектоникалық құрылымдар: Сібір платформасы, Байкал- Патом тау өлкесі және Күнгей Байкал блогы үшін жыр қыртысы мен жоғарғы мантияда сейсмикалық толқындардың жылдамдығының мәндері анықталған. Жылдамдықтың алынған мәндері Байкал рифтінің жер қыртысы мен жоғарғы мантияның жылдамдық құрылысы туралы мәлім деректерімен жақсы үйлеседі.

1. Pavlenkova, G.A. Upper mantle structure of the Northern Eurasia from peaceful nuclear explosion data / G.A. Pavlenkova, N.I. Pavlenkova // Tectonophysics. – 2006. – № 416. – Р. 33–52.

2. Mackey, K.G. Seismic characterization of Northeast Asia and analysis of the Neva peaceful nuclear explosions / K.G. Mackey, K. Fujita, H.E. Hartse, L.K.Steck, R.J. Stead // The 27th Seismic Research Review: Ground-Based Nuclear Explosion Monitoring Technologies. – 2005. – P. 61–70.

3. Sultanov, D.D. A seismic source summary for Soviet peaceful nuclear explosions / D.D. Sultanov, J.R. Murphy, Kh.D. Rubinstein // Bull. Seismol. Soc. Am. – 1999. – V. 89 (3). – P. 640–647. 4. Burkhard, K.M. Peaceful Nuclear Explosion Seismogram Analysis: Constraining the Velocity Structure of Eastern Siberia / K.M. Burkhard, Z.T. Eriksen, K.G. Mackey // 2016 AGU Fall Meeting. 2016. T43B-3047. (http://abstractsearch.agu.org/meetings/2016/FM/T43B-3047).

4. Крылов, С.В. Недра Байкала (по сейсмическим данным) / С.В. Крылов [и др.] // М.: Наука. – 1981. – 105.

5. Мордвинова, В.В. Строение земной коры и верхней мантии Центральной Азии на основе телесейсмических объемных волн: автореф. дис. докт. геол.-мин. наук: 25.00.10 / Мордвинова Валентина Владимировна. – Институт земной коры СО РАН, Иркутск, 2009. – 50 с.

6. Cherepanova, Y. Crustal structure of the Siberian craton and the West Siberian basin: An appraisal of existing seismic data / Y. Cherepanova [et al] // Tectonophysics. – 2013. – № 609. – Р. 154–183.

7. Engdahl, E.R. Global teleseismic earthquake relocation with improved travel times and procedures / E.R. Engdahl, R.D. van der Hilst, R. Buland // Bull. Seis. Soc. Amer. – 1998. – V. 88. – Р. 722–743.

8. Mackey, K.G. Improvement of GT classification of Soviet PNEs / K.G. Mackey [et al] // NNC RK Bulletin. – 2016. – № 2(66). – P. 123–127.

9. Lienert, B. HYPOCENTER: An earthquake location method using centered, scaled, and adaptively least squares / B. Lienert, E. Bery, L.N. Frazer // Bull. Seism. Soc. Am. – 1986. – V. 76. – P. 771–783.

10. Канарейкин, Б.А. Строение переходной зоны кора – мантия Байкальской рифтовой зоны по опорным и региональным сейсмическим профилям ГСЗ / Б.А. Канарейкин [и др.] // Геодинамическая эволюция литосферы Центрально-Азиатского подвижного пояса (от океана к континенту): Материалы совещания.- Вып. 15. – Иркутск: Институт земной коры СО РАН, 2017. – С. 114–116.

11. Соловьев, В.М. Особенности скоростного строения верхней мантии Забайкалья на участке Монголо‐Охотского орогенного пояса / В.М. Соловьев [и др.] // Геодинамика и тектонофизика. – 2017.– Т. 8, № 4. – С. 1065–1082. doi:10.5800/GT‐2017‐8‐4‐0333.

12. Добрынина, А.А. Новые данные о затухании сейсмических волн в литосфере и верхней мантии северо-восточного фланга Байкальской рифтовой системы / А.А. Добрынина, В.А. Саньков, В.В. Чечельницкий // Доклады академии наук. – 2016. – Т. 468, № 1. – С. 88–92.

13. Pospeev, A.V. The velocity structure of the upper mantle and regional deep thermodynamics of the Baikal rift zone / A.V. Pospeev // Geodynamics & Tectonophysics. – 2012. – № 3(4). – Р. 377–383.