СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ КӨЗДЕРІН БАҒАЛАУ

Мақалада су ресурстарының, әсіресе жер асты суларының шығу тегі мен динамикасын түсіну үшін тұрақты сутегі мен оттегі изотоптарын қолдану нәтижелері келтірілген. Зерттеулерге сынақ ұңғымалары мен гидрологиялық бекеттерден сынама алу, тұрақты изотоптардың арақатынасы үшін зертханалық зерттеулер және химиялық талдау кірді. Нәтижелер тұрақты изотоптардың жыл мезгіліне байланысты өзгеретінін көрсетті, бұл уақыт өте келе сумен қамтамасыз етуші су көзінің өзгеруін көрсетеді. Зерттеу сонымен қатар булану процестерінің су объектілеріне әсерін қарастырды. Нәтижелер аймақтағы су ресурстарын тиімді басқару және сақтау үшін құнды ақпарат береді.

1. Araguas-Araguas, L. J., Fröhlich, K., & Rozanski, K. (2000). Isotopic composition of deuterium and oxygen-18 precipitation and atmospheric moisture. Hydrological Processes, 14(8), 1341-1355.

2. Craig, H. (1961). Isotopic variations of meteoric waters. Science, 133 (3465), 1702-1703.

3. Токтаганов, Т.Ш. Оптимизация мониторинговых наблюдений вод на радиационно-опасных участках сип при помощи метода изотопной гидрологии / Т.Ш. Токтаганов, А.О. Айдарханов, М.Р. Актаев, Б.А. Кокежанов, С.С. Пронин, А.О. Искенов // Вестник НЯЦ РК. - Курчатов, 2018. - Вып. 4 (76). – С. 44-48.

4. Wassenaar, L. I., & Tertzer, S. (2018). The role of stable isotopes in understanding and managing global water resources. In Isoscapes (2nd edition) (pp. 177–204). Springer.

5. Kendall, K., & McDonnell, J. J. (1998). Isotope tracers in watershed hydrology. Elsevier.

6. Gat, J. R. (1996). Isotopes of oxygen and hydrogen in the hydrological cycle. Annual Review of the Earth and Planetary Sciences, 24(1), 225-262.

7. «Изотопный анализатор» Модель LGR 912-0008, Руководство пользователя. Документ № 912-U008 Переработанное и исправленное издание 01. Дата выпуска 9/12/2014

8. ГОСТ 26449.1-85 "Установки дистилляционные опреснительные стационарные. Методы химического анализа соленых вод". ГОСТ 26449.1-85. Москва, 1987.

9. Chen, F.; Zhang, M.; A. Argiriou, A.; Wang, S.; Zhou, X.; Liu, X. Deuterium Excess in Precipitation Reveals Water Vapor Source in the Monsoon Margin Sites in Northwest China. Water 2020, 12, 3315. https://doi.org/10.3390/w12123315

10. Sreedevi, P.D., Sreekanth, P.D. & Reddy, D.V. Deuterium Excess of Groundwater as a Proxy for Recharge in an Evaporative Environment of a Granitic Aquifer, South India. J Geol Soc India 97, 649–655 (2021). https://doi.org/10.1007/s12594-021-1740-0.

11. Брезгунов В.С., Есиков А.Д., Ферронский В.И., Сальнова Л.В. Пространственно-временные вариации изотопного состава кислорода атмосферных осадков и речных вод на территории северной части Евразии, их связь с использованием температуры // Водные ресурсы. – 1998. – Т. 25, № 1. – С. 73–84.