ХАЛЫҚ ҮШІН АТОМ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРЫНЫҢ ШТАТТЫҚ ЖӘНЕ АВАРИЯЛЫҚ ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫНЫҢ РАДИОЭКОЛОГИЯЛЫҚ САЛДАРЫН БОЛЖАУҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРДЫ САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ

Мақалада қалыпты пайдалану кезінде және АЭС-та авариялық жағдай барысында халыққа радиациялық әсерді болжауға арналған бағдарламалық құралдарға шолу және салыстыру келтірілген. RESRAD, CROM, PC-CREAM 08®, ESTE Annual Impacts, ROM, ESTE, NOSTRADAMUS, RECASS, RODOS бағдарламалық пакеттерінің негізгі сипаттамалары, функционалдық ерекшеліктері, артықшылықтары мен кемшіліктері қарастырылады. Бағдарламалық құралдардың сапасы мен тиімділігін бағалау критерийлері бөлінді. АЭС (CROM пакеті) және төтенше жағдайлар (RODOS жүйесі) үшін қолданылатын оңтайлы есептеу құралдары негізделген.

1. User’s manual for RESRAD-OFFSITE code version 4. – Vol. 1 – Methodology and Models Used in RESRADOFFSITE Code [Электронный ресурс]. – URL: https://resrad.evs.anl.gov/docs/RESRADOFFSITE_UsersManual.pdf.

2. Robles, B. Modelos implementados en el código CROM (Código de cRiba para evaluaciÓn de iMpacto) / B. Robles, A. Suáñez, JC Mora, D. Cancio. – Madrid: CIEMAT, 2007. – 60 p. – URL: https://www.researchgate.net/publication/274641470.

3. The Methodology for Assessing the Radiological Consequences of Routine Releases of Radionuclides to the Environment Used in PC-CREAM 08 [Электронный ресурс]. – URL: https://assets.publishing.service.gov.uk/ government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/ 434637/HPA-RPD-058_June_2015.pdf.

4. Ľudovít Lipták. Este annual impacts-system for assessment of radiological impacts of operational discharges from nuclear facilities / Ľudovít Lipták, Eva Fojcíková, Monika Krpelanová, Miroslav Chylý, Peter Čarný // Radiation Protection Dosimetry. – 2019. – Vol. 186, Is. 2-3. – P. 315–320. https://doi.org/10.1093/rpd/ncz225

5. Программное средство для расчета радиационной обстановки в мезомасштабе (за пределами промышленной площадки объекта использования ядерной энергии. Учебная вер-сия 1.0. РОМ/E1.0 : Учебное пособие. – М. : Ин-т проблем безопасного развития атомной энергетики РАН, 2018. – 132 с.

6. Fojcíková, E. Este–decision support system for nuclear and radiological accidents / E. Fojcíková, Ľ. Lipták, M. Krpelanová, M. Chylý, P. Čarný // Radiation Protection Dosimetry. – 2019. – Vol. 186, Is. 2–3. – P. 321–325. https://doi.org/10.1093/rpd/ncz226

7. Арутюнян, Р.В. Компьютерная система НОСТРАДАМУС для поддержки принятия решений при аварийных выбросах на радиационно-опасных объектах / Р.В. Арутюнян, В.В. Беликов, Г.В. Беликова, О.С. Сороковикова и др. // Известия академии наук. – 1995. – Т. 33, № 4. – 44 с.

8. Косых В.С., Бородин Р.В., Корнейчук Н.А. RECASS NT: система информационной поддержки принятия решений в случае аварийных ситуаций на радиационно и химически опасных объектах. Сб. статей под ред. М.П. Коломеева «Проблемы гидрометеорологии и мониторинга окружающей среды» – Обнинск: ГУ «ВНИИГМИ-МЦД», 2010. – Т. 3. – С. 24–35.

9. Ievdin, I. RODOS re-engineering: aims and implementation details. / I. Ievdin, D. Trybushnyi, M. Zheleznyak, W. Raskob // Radioprotection. – 2010. – Vol. 45, No. 5. – P. 181–189. https://doi.org/10.1051/radiopro/2010024

10. Generic models for use in assessing the impact of discharges of radioactive substances to the environment. Safety Reports Series No. 19. – Vienna: International Atomic Energy Agency, 2001. – 229 p.

11. European Commission, Directorate-General for Environment, Directorate-General for the Information Society and Media, Lawson, G., Simmonds, J., Mayall, A., Methodology for assessing the radiological consequences of routine releases of radionuclides to the environment, Publications Office, 1995 [Электронный ресурс]. – URL: https://op.europa.eu/en/publication-detail//publication/1078584c-9e21-40d1-9104-82939f315f25.