ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАҒЫН МОДУЛЬДІК РЕАКТОРЛАР БАЗАСЫНДА ГЕНЕРАЦИЯЛАУ ҚУАТТАРЫН ЕНГІЗУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫН ТАЛДАУ

Ұзақ мерзімді кезеңде энергияның қажетті көлеміне деген ішкі қажеттілікті кепілді түрде және сенімді қанағаттандыру кез келген мемлекет үшін аса маңызды міндет болып саналады. Қазақстанның қазіргі жағдайы үшін бұл міндет ерекше маңызды және өзекті, өйткені елдегі энергия өндірудің негізгі көздері көмірмен жұмыс істейтін жылу электр станцияларына негізделген, қазіргі уақытта олардың генерация құрылымындағы үлесі 70%- дан асады. Қолданыстағы жылу электр станциялары жоғары дәрежеде тозған және жалпы экологиялық жағдайға теріс әсер етеді.

Қазақстан Республикасында атом энергетикасын дамыту энергетика секторын әртараптандыру мәселелерін шешуге, елдің энергетикалық қауіпсіздігі мен тәуелсіздігін ұзақ уақыт бойы қамтамасыз етуге, сондай-ақ барынша қысқа мерзімде көміртегі бейтараптығына қол жеткізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін экологиялық таза энергия өндірісінің ұзақ мерзімді көзі ретінде қарастырылады.

Әлемдегі қазіргі атом энергетикасын дамытудың негізгі бағыттарының бірі – шағын модульдік реактор (ШМР) технологияларын ілгерілету. Бұл жұмыс қазіргі қолда бар ШМР жобаларына шолу және талдау жасауға, сондайақ оларды Қазақстан Республикасында енгізу талаптарын, перспективалары мен критерийлерін алдын ала талдауға арналған.

1. Прогнозный энергетический баланс Республики Казахстан до 2035 года / 1521-09. – Т. 1. – Версия V04. – ТОО «ESR».

2. Международное агентство по атомной энергии: офиц. сайт. – URL: https://www.iaea.org/ (дата обращения 10.10.2023).

3. Advances in small modular reactor technology developments. / IAEA Advanced Reactors Information System (ARIS): офиц. сайт. – URL: http://aris.iaea.org. – 2020.

4. Малые модульные реакторы: проблемы и перспективы / ОЭСР: Развитие и экономика ядерных технологий. – АЯЭ. – № 7560. – 2020.

5. Merkulov, V. Analysis of small modular reactor technologies and socio-economic aspects of their application in the Russian Arctic in the era of digital transformation /V. Merkulov, N. Didenko , D. Skripnuk, S. Kulik // URL: https://www.e3s-conferences.org/articles/e3sconf/pdf/2023/39/e3sconf_transsiberia2023_10011.pdf. – E3S Web of Conferences 402. – 10011. – 2023.

6. Touré, A. Comparative assessment of SMR technologies / A. Touré, P. Monette // URL: https://fermi.ee/wp-content/uploads/2020/02/10.20-tractebel-smrs-comparative-assessment-20200128.pdf. – 2020.

7. Small Modular Reactors: A new nuclear energy paradigm / the IAEA platform on small modular reactors and their applications. – URL: https://smr.iaea.org.

8. Соловьев, С.Л. Какие АСММ нам нужны? / С.Л. Соловьев; РОСЭНЕРГОАТОМ. – ВНИИАЭС. – Обнинск, 13 октября 2022 г.

9. Петрунин, В. В. Реакторные установки для атомных станций малой мощности / В. В. Петрунин; Вестник РАН, 2021. – T. 91. – № 6. – С. 528–540.

10. Ожаровский, А. Балтийская АЭС: «перепроектирование» или смерть? / URL: https://bellona.ru/2013/05/28/baltijskaya-aes-pereproektirovanie/. – 2013

11. Bin, XU CNNC's ACP100 SMR: Technique Features and Progress in China / XU Bin; 13th INPRO Dialogue Forum on Legal and Institutional Issues in the Global Deployment of Small Modular Reactors. – IAEA Headquarters. – Vienna. – 18-21 October 2016.

12. Delmastro, Darío F. Design and Technology Development of CAREM for Near-term deployment, and the Status of the construction of CAREM25 prototype / Darío F. Delmastro; Gerencia de Ingeniería. - First Meeting of the Technical Working Group for Small Modular Reactor (TWG-SMR). – Vienna. – April 2018.

13. Zhang, Z. Current status and technical description of Chinese 2x250 MWth HTR-PM demonstration plant / Zuoyi Zhang, Zongxin Wu и [др.]; Nuclear Engineering and Design. – Т. 239. – Вып. 7. – С. 1212–1219.

14. Magana, H. B. CAREM Prototype Construction and Licensing Status / H. Boado Magana, D. F. Delmastrob, M. Markiewiczb и [др.]; Comisión Nacional de Energía Atómica Av. del Libertador 8250. – (1429) Capital Federal. – Argentina.

15. Salah Ud-Din Khan, Techno-Economic Assessment of Fuel Cycle Facility of System Integrated Modular Advanced Reactor (SMART) / Salah Ud-Din Khan, Zeyad Almutairi and Meshari Alanazi; Sustainability 2021. – Vol. 13(21). – P. 11815. – URL: https://doi.org/10.3390/su132111815

16. Weimar, Mark R. Techno-economic Assessment for Generation III+ Small Modular Reactor Deployments in the Pacific Northwest / Mark R. Weimar, Ali Zbib, Don Todd и [др.]; Prepared for the U.S. Department of Energy under Contract DE-AC05-76RL01830. – Pacific Northwest National Laboratory Richland. – Washington 99354. – April 2021.

17. РОСАТОМ. – URL: https://rosatomnewsletter.com/ru/2020/09/28/nuclear-flexibility/