СУДАҒЫ РАДОНДЫ АНЫҚТАУ ҮШІН СҰЙЫҚ СЦИНТИЛЛЯЦИЯ ӘДІСІН ҚОЛДАНУ

Жұмыста судағы радон концентрациясын өлшеу үшін сұйық сцинтилляциялық есеп әдісін қолдану нәтижелері келтірілген. Эксперименттік жолмен альфа- және бета-сәулеленулерді бөлу үшін оңтайлы параметрлер мен түрлі сцинтилляторлардың радонды тіркеу тиімділігі анықталды. Әдіс Семей полигонындағы су пайдалану объектілерінде тексерілді. ЖСС әдісінің валидациясы гамма-спектрометриялық талдаумен салыстыру арқылы жүзеге асырылды, бұл әдістердің жақсы сәйкес келетінін көрсетті. Алынған нәтижелер су объектілерін радиоэкологиялық бақылау үшін ЖСС әдісін қолдануды ұсынуға мүмкіндік береді.

1. Jobbágy V., Kávási N., Somlai J., Dombovári P., Gyöngy- ösi C., Kovács T. Gross alpha and beta activity concentrations in spring waters in Balaton Upland, Hungary // Radiation Measurements. – 2011. – V. 46. – P. 159–163.

2. Schwartz M.C. Significant groundwater input to a coastal plain estuary: assessment from excess radon // Estuarine, Coastal and Shelf Science. – 2003. – V. 56. – P. 31–42.

3. Corbett D.R., Burnett W.C., Cable P.H., Clark S.B. Radon tracing of groundwater input into Par Pond, Savannah River Site // Journal of Hydrology. – 1997. – V. 203. – P. 209–227.

4. WHO. Handbook on indoor radon: a public health perspective. Geneva: WHO Press, 2009.

5. Кузьмин М. И., Кузьмина О. В. Радон в подземных водах Южного Прибайкалья: результаты мониторинга и прогноз концентраций // Геология и разведка. – 2010. – № 2. – С. 45–53.

6. Шитова Т. А., Шитов А. В. Радон в обводненных разломных зонах Байкальского рифта // Геофизические исследования. – 2015. – Т. 16, № 3. – С. 58–67.

7. ISO. Water quality – Radon-222 – Part 1: General principles (ISO 13164-1:2013). International Organization for Standardization, 2013.

8. ISO. Water quality – Radon-222 – Part 2: Test method using gamma-ray spectrometry (ISO 13164-2:2013). International Organization for Standardization, 2013.

9. ISO. Water quality – Radon-222 – Part 3: Test method using emanometry (ISO 13164-3:2013). International Organization for Standardization, 2013.

10. ISO. Water quality – Radon-222 – Part 4: Test method using two-phase liquid scintillation counting (ISO 13164- 4:2015). International Organization for Standardization, 2015.

11. Cantaloub M. G. Aqueous-organic partition coefficients for Rn-222 and their application to radon analysis by liquid scintillation methods. 2000.

12. Sekine T., Yamasaki A. Studies of the Liquid-Liquid Partition Systems. I. The Distribution of Radon (0) between Various Organic Solvents and Aqueous Solutions // Bulletin of the Chemical Society of Japan. – 1965. – V. 38, No. 7. – P. 1110–1115.

13. Manual I. Wallac 1220 Quantulus ultra low level liquid scintillation spectrometer. PerkinElmer, 2002.

14. Lucchetti C., De Simone G., Galli G., Tuccimei P. Evaluating radon loss from water during storage in standard PET, bio-based PET, and PLA bottles // Radiation Measurements. – 2016. – V. 84. – P. 1–8.

15. Trull-Hernandis C., Noverques A., Juste B., Sancho M., Verdú G. Radon leakage in LSC vials: Material-dependent analysis for utilization and reutilization // Radiation Physics and Chemistry. – 2024. – V. 222. – P. 111831.

16. Международное агентство по атомной энергии (МАГАТЭ). ALMERA Proficiency Tests. URL: https://analytical-reference-materials.iaea.org/almera-proficiency-tests

17. Международное агентство по атомной энергии (МАГАТЭ). Сертифицированные эталонные материалы. URL: https://analytical-referencematerials.iaea.org/certified-reference-materials

18. ASTM International. ASTM D5072-09(2016): Standard practice for radon measurement in water // ASTM International. – 2016. URL: https://www.astm.org/d5072-09.html

19. Дюсембаева М. Т., Мухамедияров Н. Ж., Есильканов Г. М., Ташекова А. Ж., Айдарханов А. О. Эколого-геохимические особенности некоторых водных объектов Семипалатинского испытательного полигона. – Алматы: Интеллект, 2023. – 268 с. – ISBN 978-601-08-3227-5.

20. Министерство здравоохранения Республики Казахстан. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 02 августа 2022 года № ҚР ДСМ-71 «Об утверждении гигиенических нормативов к обеспечению радиационной безопасности». URL: https://adilet.zan.kz