АЛТАЙ ӨҢІРІНІҢ ОҢТҮСТІК-БАТЫС БӨЛІГІНДЕГІ ЖЕР ҮСТІ СУЛАРЫНЫҢ ЖӘНЕ СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ТҮПТІК ШӨГІНДІЛЕРІНІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АХУАЛЫ

Алтай өлкесінің оңтүстік-батыс бөлігіндегі жер үсті сулары мен су объектілерінің түптік шөгінділерін экологиялық зерттеу нәтижелері ұсынылған. Үлгілерді іріктеу және олардың аналитикалық зерттеулері 2020– 2021 жж. орындалған. Төменгі шөгінділерде табиғи (⁴⁰К, ²²⁶Ra, ²³²Th) және жасанды радионуклидтердің (²⁴¹Am, ^239+240Pu, ¹³⁷Cs және ⁹⁰Sr) белсенділігі анықталды, жер үсті суларында және ауыр металдардың (мыс, мырыш, қорғасын және кадмий) төменгі шөгінділерінде зерттеулер жүргізілді. Зерттеулер нәтижесінде Алтай өлкесінің оңтүстік-батыс бөлігіндегі су объектілерінің түптік шөгінділерінің радиациялық параметрлері нормативтік деңгейден аспайтындығы анықталды, қазіргі уақытта зерттелетін су объектілерінің суында Семей сынақ полигонының ядролық сынақтар іздерінің қалдықтары табылған жоқ. Төменгі шөгінділердегі ауыр металдардың құрамы нормативтік деңгейге сәйкес келмейді, жер үсті суларының ауыр металдармен ластануы анықталған жоқ.

1. On the list of settlements in the Altai Territory that were affected by radiation from nuclear tests at the Semipalatinsk Test Site (as modified dated February 8, 2002). The Order of the Russian Federation Government dated February 10, 1994 No. 162-r.

2. Kolyado, I.B. Nuclear consequences at the Semipalatinsk Test Site and novelty in the operation of the Altai Medical and Dosimetric Registry / I. B. Kolyado, S. V. Plugin, B. Yu. Konpvalov // Agrarian science for agriculture: Collected articles in 3 books (Barnaul, February 4–5, 2016). – Barnaul: Altai State Agrarian University, 2016. P. 296– 297.

3. Smagin, A.I. Ecology of water bodies in the zone of manmade radioactive anomaly in the Southern Urals. Author’s abstract to take a Doctoral degree in Biological Sciences, Perm, 2008. 51 p.

4. Trapeznikov, A.V. Distribution of radionuclides in the major components of Lake Chervyanoye in EURP / A. V. Trapeznikov, P. I. Uyshkov, V. N. Nikolkin [et al.] // Ecology. – 2007. – No. 1. – P. 30–36.

5. Sanitary regulations and standards SanPiN 2.6.1.2523-09 ‘Radiation Safety Standards NRB-99/2009’ (approved by the resolution of the Chief State Medical Officer of the Russian Federation dated July 7, 2009 No. 47).